Picknick Trafo

Een transformatie van wapen naar keukentafel

2021: In de Breughelstraat in Amsterdam-Zuid kwamen bewoners in opstand tegen de bouw van een nieuw elektriciteitshuisje. Ze posteerden zich met een picknicktafel in de zandkuil waar netbeheerder Liander het zou plaatsen. Daarop besloot Liander om het huisje, dat stroom moet leveren voor de warmtepompen van de nabijgelegen school, verderop in de Apollolaan neer te zetten. Drie jaar later protesteerden de bewoners van de Apollolaan op dezelfde wijze: aan een picknicktafel, maar dat mocht niet baten. De ‘peperbus’ werd gewoon gebouwd. Liander denkt niet dat het dit nieuwe protest over zichzelf heeft afgeroepen door destijds aan de Breughelstraat toe te geven. De Apollolaan is bij nader inzien een betere locatie, volgens de netbeheerder.”

Komende jaren moeten er zo’n 50.000 transformatorhuisjes worden bijgebouwd. Op sommige plekken is dat wel 2x zoveel als nu. De capaciteit voor stroom die moet worden bijgebouwd om van het aardgas af te kunnen, is waanzinnig. Door weerstand van omwonenden wordt dit proces echter vertraagd.

De conflicten die ontstaan komen niet zozeer voort uit weerstand tegen de energietransitie, maar vooral door gebrek aan communicatie over de plaatsing en uit afschuw voor de esthetiek van de huisjes. Kunnen ze er niet mooier uitzien?

Not in my backyard

De energietransitie raast voort en wordt steeds zichtbaarder boven de grond. Zonneparken en windmolens van onmenselijke afmetingen, maar ook deze transformatorhuisjes roepen het: “not in my backyard” gevoel op. We willen allemaal een fossielvrije wereld, maar staan niet te wachten op een windmolen in onze achtertuin of een MSR op onze stoep.

Met het werk “Picknick Trafo” geef ik ruimte aan dit gevoel. De Picknick Trafo transformeert het verzet naar ruimte voor gesprek en biedt een luisterend oor.

Als ontwerper houdt ik me al langer met elektrahuisjes bezig. De saaie grijze kastjes fascineren me. Ze zijn ontworpen om niet op te vallen. Maar naast het uiterlijk van de huisjes ben ik voornamelijk geïnteresseerd in de functie. Waar dienen ze voor? En wat hebben ze voor potentie? Met het project Uit de Meterkast (2022) deed ik eerder verschillende ontwerpvoorstellen, waaronder het herontwerp van een elektrakastje. Dit elektrakastje legt het energiegebruik van alle aangesloten huishoudens bloot, d.m.v. draaiende schijven. Mijn oproep : “kunnen we alle energie-infrastructuur zo gaan vormgeven zodat ons energiegebruik zichtbaar wordt?”. Als we beter gaan begrijpen wat we verbruiken, gaan we in mijn ogen namelijk ook minder energie gebruiken. Hetzelfde geldt voor de energie die voorradig is in relatie tot wind en zon. Als we deze informatie tastbaarder vormgeven in onze leefruimte, wordt het een stuk logischer om energie flexibel te gebruiken. Deze informatie kunnen we dan onderdeel laten zijn van ons dagelijks leven en opnemen in onze rituelen en gebruiken. Op momenten van overvloed kunnen we dan ook collectief energie gaan vieren en kunnen elektrakastjes de brengers zijn van dit nieuws.

*(bron Volkskrant, 24-6-24, Parool 17-4-24)

Foto's: Maarten van der Wolf